Cyberbullying အေၾကာင္း ဥပေဒပညာရွင္ ဦးမင္းေတဇၫြန္႔တင္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းျခင္း

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တစ္ဦးခ်င္း မုိဘိုင္းဖုန္း ကိုင္ေဆာင္သည့္ အေရအတြက္မွာ မ်ားျပားလာသည္ ႏွင့္အမ်ွ မုိဘုိင္းဖုန္းျဖင့္ အင္တာနက္ အသံုးျပဳႏႈန္းသည္လည္း လုိက္ပါျမင့္တက္လွ်က္ ရိွေနသည္။ ယခုလက္ရိွ အခ်ိန္တြင္ ျပည္တြင္း၌ မုိဘိုင္းဖုန္း အသံုးျပဳသူဦးေရ သန္း ၂၀ ေက်ာ္ခန္႔ ရိွလာၿပီျဖစ္ၿပီး Facebook လူမႈကြန္ရက္ ကို အသံုးျပဳသူ အေရအတြက္မွာ ၄ သန္းႏွင့္ ၂ သိန္း ေက်ာ္ရိွၿပီျဖစ္သည္။

ဆက္သြယ္ေရး က႑ တုိးတက္လာမႈနွင့္အတူ လုိက္ပါလာသည့္ အင္တာနက္အသံုးျပဳႏုိင္မႈ ျမင့္တက္လာျခင္း၏ ေနာက္ဆက္ တဲြအေနျဖင့္ Cyberbullying ဟူ သည့္ ကြန္ရက္ေပၚမွ အႏိုင္က်င့္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ား သည္လည္း အခ်ိန္ႏွင့္အမ်ွ ျဖစ္ ေပၚလ်က္ရိွသည္။

Facebook လူမႈကြန္ရက္ေပၚတြင္ အဓိကျဖစ္ ေပၚလာေနသည့္ Cyberbullying မ်ားေၾကာင့္ အမုန္းစကားမ်ား ပါဝင္သည့္ စာသားမ်ားကို အဆုိပါကြန္ရက္ကို သံုး စဲြသူတုိင္း ျမင္ေတြ႕ေနၾကရမည္ျဖစ္သည္။ တစ္ခါတရံတြင္ အင္တာနက္ အသံုးျပဳသူတစ္ဦးသည္ မိမိကိုယ္တုိင္ ကြန္ရက္ အႏုိင္က်င့္ သူ ျဖစ္ေနသည္ကုိ မသိရိွေသာ အေျခအေနမ်ားစြာလည္း ျဖစ္ေပၚလ်က္ ရိွေနသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ အင္တာနက္ ကြန္ရက္တစ္ခုေပၚမွ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္စံုတစ္ေယာက္ သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုအား ရည္ရြယ္ခ်က္ ရိွ၍ ျဖစ္ေစ၊ အသံုးျပဳသူကိုယ္တုိင္ မသိရိွ၍ျဖစ္ေစ Cyberbullying ျဖစ္သြားေစေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဥပေဒ ပညာရွင္ ဦးမင္းေတဇၫြန္႔တင္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းထားသည္မ်ား ကို ေကာက္ႏႈတ္ ေဖာ္ျပလိုက္ပါ သည္။

အင္တာနက္ကြန္ရက္ တစ္ခုေပၚကေန အႏုိင္က်င့္တယ္ဆုိတဲ့ Cyberbullying ဆိုတာ ဘယ္လို အေၾကာင္းအရာ၊ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ေခၚတာလဲ ဆိုတာ အရင္ဆံုး သိပါရေစ။

Cyberbullying ဆုိတာႏွစ္မ်ဳိး ရိွတယ္။ ပထမတစ္မ်ိဳးက Individual (တစ္ဦးခ်င္း၊ တစ္ေယာက္ခ်င္း) ဆိုတာမ်ိဳး။ ေနာက္ဒုတိယတစ္မ်ိဳးက Business to Business ဆိုတဲ့ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း အခ်င္းခ်င္း ဆုိတာမ်ဳိး။ တစ္ဦးခ်င္း တစ္ေယာက္ခ်င္း ကေနလည္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခုကို လုပ္တာမ်ဳိးဆုိၿပီးလည္း ခဲြလုိ႔ရေသးတယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အခ်င္းခ်င္းက်ေတာ့ Cyberbullying မဟုတ္ဘဲ တစ္ျခားစီးပြားေရး တစ္ခုရဲ႕ ပံုရိပ္ကို ထိခိုက္ေအာင္ေပါ့။ အဲ့ဒါက အမွန္တရား လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ေနမယ္။ အမွန္မဟုတ္တာလည္း ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္မယ္။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းက်ေတာ့ Cyberbullying လုပ္တာမ်ိဳး။ ေနာက္ Cyber Crime လုိ႔လည္း ေျပာလုိ႔ရတယ္။ Crime လုိ႔ဘာ ေၾကာင့္ သံုးလည္းဆိုရင္ မွန္တဲ့ သတင္းလည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မယ္။ မမွန္တဲ့သတင္းလည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မယ္။ သတင္း တစ္ခုက မွန္ေနလုိ႔ လူမႈကြန္ရက္ေပၚ တင္လုိက္မယ္ဆုိရင္ အဲ့ဒါကို လူေတြသိကုန္မယ္။ အဲ့ဒီကေန လူပုဂိၢဳလ္တစ္ဦး ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ငန္းတစ္ခုရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကုိ က်ဆင္းေအာင္လုပ္တာမ်ိဳးေပါ့။ လူတစ္ေယာက္က ကိုယ္ခံလုိက္ရတဲ့ ထိခုိက္မႈကို ဥပေဒအေၾကာင္းအရ မေျဖရွင္းဘဲ အမ်ားသိေအာင္ ဆိုရွယ္ မီဒီယာေပၚ ခ်ျပလိုက္တာမ်ိဳးက အမွန္တရားျဖစ္ ေနေပမယ့္လည္း တစ္ခါတစ္ေလ Cyberbullying ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးေတြ ရိွတယ္။ ဆုိလုိတာက ကိုယ္က နစ္နာတာမ်ိဳး ရိွခဲ့ရင္ တစ္ဖက္လူပုဂၢိဳလ္ ဒါမွမဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္းကို ဥပေဒေၾကာင္းအရ မလုပ္ဘဲ အြန္လိုင္းမီဒီယာေပၚ တင္လုိက္တာကို Cyberbullying လုပ္တယ္လုိ႔ ေခၚတယ္။

အခုလက္ရိွ ဆုိရွယ္ မီဒီယာေတြသံုးေနတဲ့ ျမန္မာေတြၾကားမွာ ေတြ႕ျမင္ေနရတဲ့ ကြန္ရက္ေပၚ ကေန အႏုိင္က်င့္တဲ့ အျပဳအမူေတြ က ဘယ္အေျခအေန ထိ ျဖစ္ေနၿပီလဲ။

ေတာ္ေတာ္ကို ဆုိးေနၿပီလုိ႔ ေျပာလုိ႔ရတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္း ဆုိေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔က ႏွစ္ကာလၾကာစြာ သတင္း အေမွာင္ခ်ထားတဲ့ ေခတ္ႀကီးကို ျဖတ္ သန္းခဲ့ရတာကို။ အဲ့ဒီအခါက်ေတာ့ လူေတြက ေကာလဟလကို တအားယံုလြယ္ၾကတယ္။ မွန္ ျခင္း၊ မမွန္ျခင္းဆုိတဲ့ အေျခအျမစ္ေတြကို မစဥ္းစားၾကဘူး။ Facebook ေပၚတက္လာတဲ့ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ဘာမွန္းေသခ်ာမသိဘဲ ေထာက္ခံၾကတယ္။ Comment ေတြေပးၾကတယ္။ ေျပာရရင္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ ႀကီး အေျခအေန ဆုိးတဲ့အဆင့္ကို ေရာက္ေနၿပီ။

အခုလို လူမႈကြန္ရက္ စာမ်က္ႏွာ၊ ဆုိရွယ္မီဒီယာေတြေပၚမွာ တစ္စံုတစ္ဦးကတစ္စံုတစ္ဦးကို ဒါမွမဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခု အေပၚကို Cyberbullying လုပ္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ား လာတယ္ ဆိုေတာ့ အဓိကျပႆနာက ဘာမ်ားျဖစ္ႏုိင္ပါမလဲ။

အခုလုိ အေျခအေန ဆုိးလာတာ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့။ ဥပေဒမရိွလို႔။ ဥပေဒက တိက်တဲ့ ဥပေဒမရိွလို႔။ Electronic Transactions Law ဆိုတာရိွခဲ့တယ္။ သို႔ေသာ္ ျပဌာန္း ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က အမ်ားျပည္သူအတြက္လား၊ တစ္စု တစ္ဖြဲ႕အတြက္လားဆိုတာ အဲ့ဒီရဲ႕ သမုိင္းေၾကာင္းကို ၾကည့္လုိက္ရင္ အေျဖထြက္တာေပါ့။

ဥပေဒကရိွတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုလုိ အျဖစ္အပ်က္ေတြ မၾကာခဏျဖစ္ပ်က္ေနရတာ ဘာေၾကာင့္လို႔ သံုးသပ္ပါသလဲ။

ဥပေဒရဲ႕ နည္းလမ္းေတြ ခက္ခဲလုိ႔ျဖစ္ေနတာ။ ေနာက္တစ္ခုက မရွင္းလင္းလုိ႔ျဖစ္တာ။ အဲ့ဒီေတာ့ Electronic Transactions Law က အရင္တုန္းကေတာ့ အားလံုးသိတဲ့အတိုင္း ျပစ္ဒဏ္ေတြက ႀကီးတယ္၊ မ်ားတယ္။ အဲ့ဒီဥပေဒသာအရင္အတုိင္း ရိွခဲ့မယ္ဆုိရင္ Cyberbullying လုိ ကိစၥေတြအတြက္ ေတာ္ေတာ္ေလး အဆင္ေျပမယ္။ အေၾကာက္တရားလည္း ရိွလာၾကမယ္။ အခုေတာ့ သိတဲ့အတုိင္း လႊတ္ေတာ္မွာ ဒီဥပေဒကို ျပင္ဆင္တယ္။ ျပစ္ဒဏ္ေတြကိုပဲ ျပင္ဆင္ လုိက္တယ္။ ဥပေဒရဲ႕ အႏွစ္သာရကို မျပင္ဘူး။ ျပစ္ဒဏ္ကိုျပင္လိုက္ေတာ့ ဥပေဒက ေပါ့ပ်က္ပ်က္ျဖစ္သြားတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ လူေတြက မေၾကာက္ေတာ့ဘူး။ အသိ တရားေပးလုိ႔မရမယ့္ အေျခအေနမွာ အေၾကာက္တရားေပးရမယ္ဆုိရင္ အေၾကာက္တရားေပးဖို႔ အင္အားက မရိွေတာ့ လူေတြက မေၾကာက္ၾကေတာ့ဘူး။ ေနာက္ တစ္ခ်က္က ဘာလဲဆိုေတာ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းနဲ႔ နည္းလမ္းေတြက ခက္ေနတာေပါ့။ Electronic Transactions Law နဲ႔ အေရးယူမယ္ဆိုရင္ အရင္တုန္း ကဆုိရင္ ဗဟိုအဖြဲ႕ရဲ႕တရား စဲြဆုိဖို႔ခြင့္ျပဳခ်က္လိုတယ္။ အဲ့ဒါက ေတာ္႐ံုတန္႐ံုသာမန္လူပုဂၢိဳလ္ဖို႔အတြက္က အခက္အခဲရိွတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ ဗဟိုအဖြဲ႕ဆုိတာ ဥကၠ႒။ အဲ့ေခတ္တုန္းကေတာ့ ျပည္ထဲေရး ဝန္ႀကီးေပါ့။ ေနာက္ပိုင္းစီရင္ထံုး အရ ဘာထြက္လာလဲဆိုေတာ့ သက္ဆုိင္ရာ ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ ႐ံုးအဖြဲ႕မွဴးေပါ့။ ႐ံုးအဖြဲ႕မွဴး က ေပးျခင္းသည္ ဗဟိုအဖြဲ႕ရဲ႕ ဥကၠ႒က ေပးျခင္းနဲ႔ အတူတူပါပဲဆိုတဲ့ စီရင္ ထံုးတစ္ခုထြက္လာတယ္။ အဲ့ဒီ ေတာ့ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ ႐ံုးအဖြဲ႕မွဴးေပါ့။ အဲ့ဒီလုိေပးၿပီး တရားစဲြခဲ့တဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြ ရိွခဲ့တယ္။ အဲ့လုိခက္ေနတာကို လြယ္ေအာင္လုပ္လို႔ ရတယ္။ အဲ့ဒီ လုပ္ပုိင္ခြင့္ကို ခ႐ုိင္ရဲ တပ္ဖြဲ႕မွဴးေလာက္ ကို ေပးလုိက္မယ္ ဆုိရင္ အလုပ္လုပ္ရတာ အဆင္ေျပသြားလိမ့္မယ္။ ျပည္ထဲေရး ဌာနရဲ႕ ႐ံုးအဖြဲ႕မွဴးဆုိရင္ အဲ့ဒီအမႈ တစ္ခုခ်င္းစီ တရားစဲြဆုိဖို႔ကို ေနျပည္ေတာ္ အထိ ဆုိေတာ့ ၾကန္႔ၾကာတာေလးေတြ ရိွတယ္။ ခ႐ိုင္ရဲ တပ္ဖြဲ႔မွဴးက်ေတာ့ သက္ဆုိင္ ရာ ၿမိဳ႕နယ္မွာျဖစ္တဲ့ ကိစၥေတြ ကို အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ စံုစမ္း စစ္ေဆးဖို႔ဆိုတဲ့ ကိစၥေတြ အဆင္ေျပသြားတာေပါ့။ ဒါေတြက ဥပေဒရဲ႕ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းနဲ႔ နည္းလမ္းေတြ ခက္ခဲမႈေတြ ေၾကာင့္လည္းပါတဲ့ သေဘာေပါ့။

အခုလို Cyberbullying ကိစၥမ်ိဳးကို ထိန္းခ်ဳပ္လို႔ရမယ့္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေျဖရွင္းလုိ႔ရမယ့္ တျခားနည္းလမ္းတစ္ခုခုေရာ ရိွဦးမလား။

ရိွတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒအရလည္း အေရးယူလုိ႔ရတယ္။ သူက ျပစ္ဒဏ္ပုိမ်ားတယ္။ အဲ့ဒီမွာလုပ္ပိုင္ ခြင့္ေပါ့။ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ရဲကို ျပည့္ျပည့္ဝဝ ေပးထားလုိက္ရင္ ရဲက ဘယ္လုိဥပေဒနဲ႔အမႈကို တည္ေဆာက္လုိ႔ရတယ္ဆိုတာ သူ႔ဘာသာ သူၿမိဳ႕နယ္၊ခ႐ိုင္ ဥေပဒ အရာရိွေတြဆီ သေဘာထား မွတ္ခ်က္ေတာင္းၿပီး တရားစဲြ ဆုိတာ လုပ္ႏုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တျခား တဖက္က ျပန္ၾကည့္ရင္ ေနာက္ထပ္ ဘာျပန္ခက္ေနလဲ ဆိုေတာ့ Cyberbullying လုိကိစၥမ်ဳိး ေရာ၊ တျခားအေျခအေန တစ္ခုမွာေရာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့သူရဲ႕ ဖုန္းနံပါတ္ကို သက္ဆုိင္ရာ ဆက္သြယ္ ေရး ေအာ္ပေရတာေတြဆီက တ ရားစဲြ အဖြဲ႕ဆီကေန ေတာင္းဖုိ႔ဆုိတာေတြမွာ ဥပေဒအရ အခက္အ ခဲေလးေတြရိွေနတယ္။

Cyberbuylling ျပႆနာကိုေျဖရွင္းဖို႔အတြက္ နည္းပညာပုိင္းဆုိင္ရာ အခက္အခဲေတြ ေရာ ရိွေနလား။

ဥပေဒပုိင္းဆုိင္ရာ အားနည္းခ်က္အျပင္ နည္းပညာပိုင္း ဆုိင္ရာ အားနည္းခ်က္လည္း ရိွေသးတယ္။ ဆက္သြယ္ေရး ေအာ္ပေရ တာေတြအေနနဲ႔ ဥပေဒနဲ႔ ညီတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို စုစည္းႏုိင္ရမယ္။ ဥပေဒနဲ႔အညီ ၾကားျဖတ္ နားေထာင္တာေတြ လုပ္သင့္ လုပ္ရမယ္။ အေမရိကန္ က NSA လိုအဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳး ရိွ ေစခ်င္တယ္။ ဆက္သြယ္ေရး ဥပေဒအရ ေနာက္ပိုင္းဆုိရင္ ISP ေတြက လက္ရိွထက္ အမ်ားႀကီး ေပၚလာဦးမွာ။ Data Center ေတြလည္း အမ်ားႀကီး ေပၚလာဦးမွာ။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ ဥပေဒအရ တရားဝင္ ျဖစ္တဲ့ Law Firm Interception ေတြလည္းထားဖို႔လိုတယ္။

ဒါေတြက တကယ္တမ္း လက္ေတြ႕မွာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖို႔လြယ္ပါ့မလား။ဘာအခက္အခဲေတြ ရိွႏုိင္ဦးမလဲ။

ျမန္မာႏုိင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ႕မွာ Cyber Crime အဖြဲ႕အစည္း ရိွတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပႆနာက လူအင္အား အရမ္းနည္းတယ္။ ဆက္သြယ္ေရးဝန္ႀကီး ဌာနမွာလည္း ICT and Cyber Security Department ဆုိၿပီး မၾကာေသးခင္က အဖြဲ႕တစ္ခု ထပ္ဖြဲ႕ လုိက္တယ္။ အဲ့ဒါကလည္း လူနည္းေနတယ္။ လူမရိွဘူး။ လူဆယ္ေယာက္၊ ဆယ့္ငါးေယာက္ေလာက္နဲ႔က ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခ်က္အလက္ လံုၿခံဳေရးေရာ၊ ႏုိင္ငံသား တစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ အခ်က္အလက္ လံုၿခံဳေရးေရာ စိတ္ခ်ရဖို႔ မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ဒါေတြအားလံုးရဲ႕အခ်ဳပ္က ဘတ္ဂ်တ္လိုတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဝန္ႀကီးဌာနအခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လုိက္ရင္ အလြယ္တကူ ေျဖရွင္းေပးသြားႏုိင္မယ္။

Cyberbullying လုပ္တယ္ ဆုိတာမွာ ျပဳလုပ္တဲ့သူက ကိုယ္လုပ္လုိက္တာဟာ ဆိုက္ဘာ အႏုိင္က်င့္မႈျဖစ္သြားမွန္း မသိျဖစ္ေနတာ မ်ိဳးေတြလည္း ေတြ႕ ေနရတယ္။ အဲ့ဒီအေပၚ အျမင္ေလး သံုးသပ္ေပးပါဦး။

အခုအေျခအေနက လူေတြေရာ၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း ေတြေရာက ဆုိရွယ္မီဒီယာေပၚ ေရာက္လာၾကတယ္။ ကိုယ့္ဆီက ပစၥည္းကမွ ပိုေကာင္းတယ္။ တျခားသူရဲ႕ ပစၥည္းက မေကာင္းဘူး ဆိုတာေတြက ျဖစ္မွန္းမသိျဖစ္ ေနၾကတာမ်ိဳးေပါ့။  ကိုယ္က စားေသာက္ဆုိင္တစ္ခုမွာ စားလုိ႔ အပ္တစ္ေခ်ာင္းေတြ႔တယ္ဆုိရင္ ကိုယ္က သက္ေသအခုိင္အလံု နဲ႔ စြပ္စဲြသူေပါ့။ ဒါက အမွန္တရားျဖစ္ေနေပမယ့္ သက္ေသ မခိုင္ဘူးဆိုရင္ ဒါကို ဆုိရွယ္မီဒီယာေပၚ တင္လုိက္မယ္ဆုိရင္ တဖက္က စီးပြားေရးလုပ္ငန္းက သူ႔ရဲ႕ နစ္နာမႈအတြက္ ကိုယ့္ကို တရားျပန္ စြဲလုိ႔ရႏုိင္တယ္ဆုိတာလည္း သိ ထားဖို႔လုိတယ္။

အစုိးရအေနနဲ႔ Cyber Law ေရးဆဲြဖို႔ ၾကန္႔ၾကာေနရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းက ဘာမ်ား ျဖစ္ ႏုိင္မလဲ။

ကၽြန္ေတာ္ျမင္တာကေတာ့ အရင္က ဒီဥပေဒကို ဆက္သြယ္ေရး၊ သတင္းအခ်က္အလက္နဲ႔ နည္းပညာဝန္ႀကီးဌာနက လုပ္တယ္ေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က လိုအပ္တဲ့ ေက်ာ႐ိုးေတြေတာင္ေပးခဲ့ၿပီးၿပီ။ အဲ့ဒီကေနမွ သိပၸံနဲ႔ နည္းပညာ ဝန္ႀကီးဌာနကို ေရာက္သြားတယ္။ သမၼတ႐ံုးကေန လႊဲေပးလုိက္တာ။ နည္းပညာ ပါတယ္ ဆုိတာနဲ႔ မဟုတ္ေသးေတာ့ အလုပ္လုပ္ရ ခက္တယ္။ ဒီဥပေဒမ်ိဳးဟာ ဆက္သြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာန ေအာက္မွာပဲ ထားသင့္တယ္။

ဆိုရွယ္မီဒီယာ အသံုးျပဳမႈအေနနဲ႔ အသံုးျပဳသူေတြဟာ လုိက္နာရမယ့္ စည္းကမ္းခ်က္ေတြကို သိထားၾကတယ္၊ ေလ့လာထား ၾကတယ္လို႔ ထင္ပါသလား။

မထင္ဘူး။ အသံုးျပဳသူ အမ်ားစုမွာ အေျခခံ သိသင့္သိထုိက္တာေတြကို မသိၾကဘူး။ အဲ့ဒါက လံုးဝ က်ိန္းေသတယ္။ ကိုယ္သံုး ေနတဲ့ Facebook ရဲ႕ သိထားသင့္တဲ့ စည္းကမ္းခ်က္ေတြ၊ အခ်က္အလက္ေတြကိုေတာင္ ဖတ္ၾကရဲ႕လား မသိဘူး။ အသံုးျပဳသူ ေတြအေနနဲ႔ အဲ့ဒီ ဗဟုသုတလည္း လိုေသးတယ္။ ေနာင္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ တုိင္းျပည္မွာ Law and Order ျဖစ္ဖုိ႔အတြက္ကို ဒီလုိမ်ိဳး  Privacy Policy တို႔ Terms and Condition တုိ႔ကို ျမန္မာဘာသာနဲ႔ ေရးသားၿပီး ေတာ့မွ registration လုပ္ဖို႔ကို ကြ်န္ေတာ္တုိ႔က ဝုိင္းၿပီးတြန္း အားေပးရမယ္။

အခုလို ဆုိရွယ္မီဒီယာ စာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွာ အျဖစ္မ်ားေနတဲ့ ကြန္ရက္ေပၚက အႏုိင္က်င့္ ေနၾကတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြမွာ အစုိးရက ဘယ္အပိုင္း က႑ ကေန ပါဝင္ရမယ္လုိ႔ သံုးသပ္ပါသလဲ။

ဒီလုိျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို အစိုးရက ထိေရာက္တဲ့ ျပစ္ဒဏ္ေတြ ေပးသင့္တယ္။ အသိတရား အရင္ေပးရမွာပဲ။ အသိတရား ေပးလို႔ မလံုေလာက္ရင္ အေၾကာက္တရားေပးရမယ္။ အေၾကာက္တရားေပးဖို႔ ဆုိတာထိ ေရာက္တဲ့ျပစ္ဒဏ္ခ်မွရမွာ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔မွာက အေျခခံေက်ာင္းေတြမွာတုန္းကလည္း ျပည္သူ႔ နီတိ လုိဟာမ်ိဳးေတြ မသင္ၾကားခဲ့ရေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈအား နည္းသြားတာ။ ဒါကလည္း အရင္တုန္းက သတင္း အေမွာင္ခ် ခံထားရတာ မ်ိဳးေၾကာင့္ေပါ့။

ဒီေန႔ ဆိုရွယ္မီဒီယာေတြ ေပၚကေန Cyberbullying အလုပ္ခံ ေနရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျဖည့္စြက္ေျပာၾကားလုိတာေတြ ရိွရင္ ေျပာေပးေစလုိပါ တယ္။

အဓိကေျပာခ်င္တာက လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ၊ နည္းလမ္းေတြကို လြယ္ကူေအာင္လုပ္ဖို႔။ ေနာက္တစ္ခုက Contact Regulation ကိုထုတ္ဖို႔။ ေနာက္ တစ္ခုက Cyber Law ကို အျမန္ဆံုး ေရးဆဲြဖို႔။ ေနာက္တစ္ခုက Facebook, Google, Youtube တို႔လုိ ဆုိရွယ္မီဒီယာေတြက end user agreement တို႔၊ terms and conditions တို႔ကို ျမန္မာဘာသာနဲ႔ ေဖာ္ျပၿပီး သင္ေသခ်ာ ဖတ္ၿပီးၿပီလားဆိုတဲ့ သတိေပးခ်က္မ်ဳိးေတြကို လုပ္ေပးဖို႔ပါပဲ။

Credit: Internet Journal